ANITKABİR ♡

Bir veda Bir başlangıç

Atatürk 10 Kasım 1938 Perşembe günü saat 09:05’te Dolmabahçe Sarayında Vefat etti. Atatürk’ün cenaze namazı 19 Kasım 1938 Cumartesi günü saat 08:10’da Dolmabahçe Sarayı Muayede (Bayramlaşma) Salonu’nda Ord. Prof. Dr. Şerefettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. 08:30’da da aziz naaşın İstanbul’dan Ankara Etnografya Müzesi’ne, geçici kabrine uzanan yolculuğu böylece başladı.

21 Kasım 1938 Pazartesi günü saat 09:42’de 12 milletvekilinin tabutu katafalktan alıp top arabasına koyması ile resmi devlet töreni başladı. Saat 13:35’te Etnografya Müzesi’ne ulaşan tabut, 10 Kasım 1953 tarihine kadar burada kaldı. 10 Kasım 1953 Salı günü, Atatürk’ün cenazesi Anıtkabir’e nakledildi.

Anıtkabir’in Rasattepe’ye yapılması komisyonca kararlaştırıldıktan sonra; Türkiye, Almanya, İtalya, Avusturya, İsviçre, Fransa ve Çekoslovakya’dan toplam 47 projenin içinden Prof. Dr. Emin Onat ve Doç. Dr. Orhan Arda’nın eseri uygulanmaya karar verildi.

9 Ekim 1944’te başbakan Şükrü Saracoğlu, bakanlar, sivil ve askeri bürokratların katılımıyla görkemli bir temel atma töreni yapıldı. 9 yıl süren Anıtkabir’in inşaatı 1 Eylül 1953’te tamamlandı.

10 Kasım 1953’te saat 09:05’te Anıtkabir’e nakil töreni, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, TBMM Başkanı Refik Koraltan ve Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan başta olmak üzere bütün mülki ve askeri arkanın katılımı ile başladı.

Atatürk’ün tabutu 12 erin omuzlarında Mozole’nin sol girişindeki merdivenlerden mezar odasına indirildi. Saat 13:30’da tabut, Türkiye’nin çeşitli yerlerinden getirilmiş topraklarla hazırlanmış bulunan mezara İslami usullere uygun olarak yüzü kıbleye gelecek şekilde indirildi. Saat 14:30’dan sonra Anıtkabir halkın ziyaretine açıldı.

Anıtkabir deniz seviyesinden 906 m yükseklikteki Rasattepe’de 750.000 m² alan üzerine kuruludur.

Barış Parkı

120.000 m² lik alanı kaplayan Anıt Bloku’na Barış Parkı içerisinden geçen yolla ulaşılır. Barış Parkı’nı yeşillendiren ağaçlarla bitkiler, dünyanın 25 ülkesinden ve Anadolu’nun çeşitli bölgelerinden gönderildi.

Anıt Bloku

Anıt Bloku 3 bölümden oluşur.

1. Aslanlı Yol

Aslanlı yola girmeden önce yolun sağında ve solunda Kadın ve Erkek Heykel Grubu yer alıyor.

• Kadın Heykel Grubu : Ulusal giysiler giymiş üç kadından oluşan bu kadınlardan ikisi, Anadolu’nun verimli topraklarını temsil eden başak demetlerinin oluşturduğu, yere kadar uzanan bir çelenk tutar. Bir kadın elindeki ileri uzattığı kapla Atatürk’e Allah’tan rahmet diler, ortadaki kadın ise elini yüzüne kapatmış olarak ağlar. Atatürk’ü kaybetmenin üzünüsü içinde bile gururlu, ağırbaşlı, azimli Türk kadınını anlatan bu üçlü heykel grubu heykeltıraş Hüseyin Özkan Anka’ya ait.
• Erkek Heykel Grubu: Yine heykeltıraş Hüseyin Özkan Anka’ya ait olan bu üçlü heykel grubunda ise; sağdaki erkek başında miğferi ve kaputu ile Türk askerini temsil ederken, onun yanında elinde kitabıyla Türk gençliği ve Türk aydını, biraz gerisinde de Türk köylüsü tasvir edilir. Heykellerin yüzünde derin acıyla Türk milletinin kendine özgü ağırbaşlılığı ve yüksek irade gücü dile getirilir.

Kadın ve Erkek Heykel Grubundan sonra Aslanlı yol uzanır. Aslanlı Yol’un her iki tarafında Virginia cinsi ardıçlar yer alır. Bu ardıçların dikilme sebebi de ziyaretçilerin şehrin görüntüsünden uzaklaşıp Atatürk’ün huzuruna çıkmaya hazırlanmasıdır.

Aslanlı Yol’un uzunluğu 262 m dir. Aslanlı Yol’un her iki yanında Anadolu’da büyük devlet kurmuş olan Hititlerin aslan heykeli uslubuna uygun olarak yapılan, oturur vaziyette 24 aslan heykeli vardır. Bu aslanlar, aynı zamanda Orta Asya’dan göç eden 24 Oğuz Türk boyunu temsil eder. Aslanlar duruşları itibariyle sakin ancak bir tehdit anında her an atılmaya hazır vaziyettedir. Bu, Türk milletinin barıştan yana olduğunu fakat bir tehdit anında da yurdunu savunmaya her an hazır olduğunu gösterir. Türk ulusunda güç ve kudreti temsil eden aslan heykelleri Hüseyin Özkan Anka’nın eseridir.

2. Tören Meydanı

Tören meydanı 129 m’ye 84,5 m boyutlarında yaklaşık 15.000 kişi kapasitelidir. Tören Meydanı’nın zemini siyah, sarı, kırmızı ve beyaz renkte 373 adet halı ve kilim motifi ile döşenmiş, Anıt Bloku’nun en geniş mekanıdır.

• İsmet İnönü Lahdi: Batı Revakının ortasında Kurtuluş Savaşı’nda Garp Cephesi komutanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı ve ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün sembolik lahdi yer alır. İsmet İnönü 25 Aralık 1973’te vefat etti.
• Bayrak Direği : Anıtkabir’in Çankaya yönündeki 28 basamaklı Tören Meydanı’na giriş merdivenlerinin ortasında Türk bayrağı dalgalanır. Türk Asıllı Amerikan yurttaşı Nazmi Cemal’in, kendi bayrak fabrikasında yaptırarak 1946 yılında Anıtkabir’e armağan ettiği 33,53 m yüksekliğindeki orijinal bayrak direği 25 Eylül 2013’e kadar kullanılmıştır. Orijinal bayrak direği metal yorgunluğu nedeniyle, aslına uygun olarak üretilen yeni bayrak direği ile 29 Ekim 2013’te değiştirilmiştir. Değiştirilen ilk bayrak direği ise Anıtkabir’de sergilenmektedir. Bayrak direği kaidesindeki kabartmada, meşale Türk Medeniyetini, kılıç taarruz gücünü, miğfer savunma gücünü, meşe dalı sonsuzluğu, zeytin dalı ise barışı simgeler.
• Sakarya Meydan Muharebesi Kabartması : Mozole’ye çıkarken merdivenlerin sağında kalan kabartma Sakarya Meydan Muharebesi’ni temsil eder. Bu kabartmada Türk milletinin topyekün savaşa katılışı anlatılır.
• Başkomutanlık Meydan Muharebesi Kabartması: Mozole’ye çıkarken merdivenlerin solunda kalan kabartma Başkomutanlık Meydan Muharebesi’ni anlatır.
• Hitabet Kürsüsü: Mozole’ye 42 basamaklı merdivenler ile çıkılır, bu merdivenlerin ortasında Hitabet Kürsüsü yer alır. Mermer kürsünün üzerinde Atatürk’ün ‘Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir’ sözü yer alır.

3. Mozole

Mozole 72 m ye 52 m boyutlarında dikdörtgen bir plan üzerine kuruludur ve 17 m yüksekliğindedir. Ön ve arkada 8, yan cephelerde ise 14 kolon vardır. Mozole’ye girerken sol tarafta Atatürk’ün Türk Gençliğine Hitabı, sağ tarafta ise Onuncu Yıl Nutku taş kabartma üzerine altın varak işlidir.

Şeref Holü’ne işlemeli bronz kapılardan girilir. Girişin sağında 29 Ekim 1938 tarihli, Atatürk’ün kaleme aldığı ve Başbakan Celal Bayar’ın Ankara Hipodromu’nda okuduğu Atatürk’ün Türk ordusuna son mesajı, solda ise ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Atatürk’ün vefatı için kaleme aldığı taziye mesajı yer alır.

Şeref Holü’nün 27 kirişli tavanı ile yan galeri tavanları Türk halı ve kilim desenli mozaiklerle bezelidir. Şeref Holü’nün zemini Adana ve Hatay’dan , yan duvarlar ise Afyonkarahisar ve Bilecik’ten getirilen kırmızı, siyah, yeşil ve kaplan postu mermerlerle kaplıdır.

Sembolik lahit taşı girişin tam karşısında büyük pencerenin yer aldığı büyük nişin içindedir. Osmaniye’den getirilen bu tek parça kırızı mermer 40 ton ağırlığındadır. Mezar odası bu sembolik lahitin 7 metre altındadır.

Anıt Bloku içerisinde ayrıca 10 adet kule yer almaktadır. Bu kulelerin isimleri: İstiklal, Hürriyet, Mehmetçik, Barış, Zafer, 23 Nisan, Misakımilli, Inkılap, Cumhuriyet ve Müdafaa-i Hukuk.

• İstiklal Kulesi : Bu kulenin içinde Zühtü Müridoğlu’nun ‘İki eliyle kılıç tutan genç, bağımsızlığımızı savunan Türk milletinin bağrından çıkmış Türk ordusunu, kartal ise gücü ve kudreti’ simgeleyen kabartması vardır. Aynı zamanda Atatürk’ün bazı sözleri yer almakta kulenin içinde.

• Hürriyet Kulesi: İstiklal kulesinin hemen karşısında yer alır. Kule içerisinde Atatürk’ün gezi teknesi, bazı sözleri ve ‘Anıtkabir Yapım Aşamaları’ yer almaktadır. Kulenin iç duvarında hürriyet kabartması vardır. Bu kabartmadaki at ‘hürriyet’i, meleğin elindeki kağıt ‘hürriyet beyannamesi’ ni, melek ise ‘bağımsızlığın kutsal yönünü simgeler.

• Mehmetçik Kulesi: Aslanlı Yol’un sonunda sağda yer alır. Kulenin dış yüzeyinde yer alan kabartma , ‘Elini asker oğlunun omzuna tamış , onu vatan için savaşa gönderen hüzünlü, fakat gururlu Türk annesi’ ni betimler. Bu kulede de Atatürk’ün bazı sözleri yer almakta.

• Müdafaa-i Hukuk Kulesi: Mehmetçik Kulesinin karşısında yer alır. Dış yüzeyinde yer alan kabartmada, Kurtuluş Savaşı’mızda ulusal birliğimizin temeli olan Müdafaa-i Hukuk dile getirilmiştir. Kabartmada bir elinde kılıç tutarken diğer elini ileri uzatmış , sınırlarımızı geçmek isteyen düşmana ‘Dur’ diyen bir erkek tasvir edilmiştir. İleri uzatılan elin altında bulunan ağaç, yurdumuzu simgelemektedir. Kule içerisinde 1968’de kurulan Anıtkabir Derneği’nin yürüttüğü hatıra ve hediyelik eşya satış bölümü vardır.

• Zafer Kulesi: Türk milletinin en önemli zaferlerinden olan Çanakkale Muharebesi ile Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Muharebelerini temsil eder. Kule içerisinde Atatürk’ün cenazesini taşıyan top arabası sergilenmektedir. Anıtkabir kulelerinin adlarına uygun temsili kabartmalar yapılması için açılan yarışmada zafer konusunu işleyen eserler arasında uygulamaya değer bir eser bulunamadığı için Zafer Kulesi’nde kabartma yoktur.

• Barış Kulesi: Kulenin içerisinde soldaki kabartmada çiftçilik yapan köylüler, tarlalar, ağaçlar görülür.Bütün bunların üstünde, Türk ordusunu temsil eden bir asker, kılıcını uzatarak onları korur. Bu kulenin içerisinde aynı zamanda Atatürk’ün 1935-1938 yılları arasında makam aracı olarak kullandığı 1934 model Lincoln marka üstü açık otomobil sergilenmektedir.

• 23 Nisan Kulesi : Kuledeki kabartma ismiyle özdeş, bir elinde, üzerinde 23 Nisan 1920 yazılı kağıt, diğer elinde ise anahtar tutan kadın figürü, TBMM’nin açılışını simgeler. Kule içerisinde ayrıca Atatürk’ün kullandığı makam otomobilleri sergilenmektedir.

• Misakımilli Kulesi: Misakımilli ‘Ulusal Anıt’ ı simgeleyen kabartmada, milletin tek vücut olarak kenetlenmesi ve vatanın kurtarılması adına içilen millet andı anlatılır. Bu kule aynı zamanda törenler sonrasında Anıtkabir Özel Defteri’nin yazıldığı ve imzalandığı yerdir.

• İnkılap Kulesi: Kulenin içindeki kabartmada , zayıf güçsüz bir elin tuttuğu meşale çökmekte olan Osmanlı İmparatorluğunu; güçlü bir elin göklere kaldırdığı ışıklar saçan meşale ise yeni Türkiye Cumhuriyeti’ni simgeler.

• Cumhuriyet Kulesi : Bu kulenin sol üst duvarında Atatürk’ün Cumhuriyet ile ilgili, ‘En büyük kuvvetimiz, en şayan-ı emniyet mesnedimiz, hakimiyet-i milliyemizi idrak etmiş ve onu bilfiil halkın eline vermiş ve halkın elinde tutabileceğimızi fiilen ispat eylemiş olduğumuzdur’ sözü yer alır. Anıtkabir kulelerinin adlarına uygun temsili kabartmalar yapılması için açılan yarışmada cumhuriyet konusunu işleyen eserler arasında uygulamaya değer bir eser bulunamadığı için Cumhuriyet Kulesi’nde kabartma yoktur.

Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi

Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’ne Misakımilli Kulesinden girilir. Anıtkabir mimari projesinde Misakımilli ve İnkılap kuleleri arasındaki bölüm müze olarak belirlendi. 21 Haziran 1960’ta Anıtkabir Atatürk Müzesi açıldı, uzun yıllar Atatürk’ün özel eşyaları ve kendisine hediye edilen eşyalar bu bölümde sergilendi. 2001’de Anıtkabir Komutanlığı’nın hazırladığı proje ile Mozole şeref salonu altındaki yaklaşık 3000 m² lik sütunlu alanın da müzeye eklenmesi ile müze yaklaşık 5200 m² lik sergi alanına ulaştı.

Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi dört ana bölümden oluşur.

1. Birinci Bölüm : Bu bölümde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün aile tarihçesi, kişisel hayatına ait belgeler ve eserler, kullandığı eşyalar ile kendisine yabancı devlet adamları tarafından hediye edilen eşyalar sergilenir.
2. İkinci Bölüm : Inkılap Kulesi’nden Mozole altına açılan bir kapı ile Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nin Panoramalar ve Tonozlu Galeriler Bölümü’ ne gidilir. Bu koridorda Çanakkale, Sakarya ve Büyük Taaruz’u anlatan ışıklı panolar vardır. Çanakkale Panoraması’nın tam karşı duvarında, Sevr Antlaşması ile paylaşılmış Türk toprağının haritası asılıdır.

3. Üçüncü Bölüm : Bu bölümü çevreleyen koridorda 18 galeride yer alan tematik sergi alanı vardır. 1919 – 1938 yılları arasında, Gazi Mustafa Kemal Atatürk dönemine ilişkin farklı olayları anlatır. İkinci koridorun hemen ortasında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün mezar odası yer alır. Atatürk’ün aziz naaşının vatan toprağı ile buluştuğu mezar odası, mozoledeki sembolik lahidin 7 m altındadır. Mezar odası Selçuklu ve Osmanlı türbe mimarisi tarzında, sekizgen planlı olarak tasarlanarak zeminiyle duvarları siyah, beyaz, kırmızı, yeşil mermerlerle kaplandı. Mezar odasının tam ortasında kırmızı mermerden bir sanduka vardır. Bu sandukanın etrafında 81 ilimizden, Kuzey KıbrısTürk Cumhuriyeti ve Azerbaycan’dan getirilen topraklar pirinç vazolara konulmuştur. Atatürk’ün naaşı o dönemin bütün vilayetleri ile Selanik’teki evinin bahçesinden, Kore’deki Türk şehitliğinden, Kıbrıs’tan ve Suriye’deki Süleyman Şah mezarından getirilerek harmanlanan toprağa defnedilmiştir.

4. Dördüncü Bölüm : Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nin son bölümünde Atatürk Özel Kitaplığı yer alır. Bu bölümde Atatürk’ün kendine ait kitapları ve içeriğinde Atatürk’le ilgili bilgilerin yer aldığı 14 adet dokunmatik bilgi cihazı yer almaktadır. Atatürk kitaplara olan ilgisini şöyle ifade etmiştir :

‘Ben çocukken yoksuldum. İki kuruş elime geçince bunun bir kuruşunu kitaba verirdim. Eğer böyle olmasaydım, bu yaptıklarımın hiçbirini yapamazdım. ‘

Minnet, saygı ve sevgiyle anıyoruz…